Betrouwbaar en onafhankelijk meten van groot belang

Goed meten is een hele kunst. Twee metingen aan een materiaal onder dezelfde omstandigheden moeten dezelfde uitkomsten geven. En als je materialen wilt vergelijken, is er een meetprotocol nodig om betrouwbare uitspraken te kunnen doen. Het Lichtlab van Wageningen University & Research is daarin gespecialiseerd.

“We zien dat producenten van lichtdoorlatende materialen hun eigen meetmethoden ontwikkelen. Die kunnen heel degelijk zijn en steeds herhaalbaar. Maar het nadeel is dat de uitkomsten niet te vergelijken zijn met die van een andere producent die ook zijn eigen meetmethode heeft. Vergelijking is alleen mogelijk bij een uniform meetprotocol. Bovendien is het belangrijk dat een onafhankelijk instituut de metingen doet en niet de producent zelf. Onafhankelijke uniforme meetprotocollen verhogen de kwaliteit van de hele tuinbouwsector”, zegt Silke Hemming, hoofd van het research team Greenhouse Technology van Wageningen UR.

Condensvorming

Begin 2018 is de nieuwe norm NEN2675 voor de transmissie en verstrooiing van licht door tuinbouwmaterialen van kracht geworden. Die is ontwikkeld door Wageningen UR in samenspraak met het tuinbouwbedrijfsleven.

Omdat de technologie steeds ontwikkelt, verouderen meetprotocollen en NEN-normen. En soms bestaat er nog helemaal geen protocol. “Een goed voorbeeld daarvan is condensvorming op materialen. Daarvoor zijn we nu een methode aan het ontwikkelen. Om tot een nieuw protocol te komen moet er behoefte aan zijn in de sector, en het moet algemeen geaccepteerd worden als de standaard”, zegt ze.

In sommige gevallen bestaat er wel een norm, maar dan in een andere industrie. Een voorbeeld daarvan is die voor veroudering van materialen. “In de solar-industrie is daarvoor wel een norm. Maar in de kas zijn de verouderingscondities heel anders: er is een hoge luchtvochtigheid, er worden chemicaliën gebruikt. De invloed van UV-straling is wel vergelijkbaar maar een kas staat minstens 15 jaar, terwijl de bestaande solar-norm niet verder reikt dan 3 jaar UV-invloed. Samen met TÜV Nederland werken we aan een aanpassing zodat de norm tuinbouwgeschikt wordt”, zegt ze.

AntiReflect

Mardenkro laat veel producten meten bij het Lichtlab in Wageningen. Bij coatings zijn de meetwaarden afhankelijk van de laagdikte. Die wordt daarom zoveel mogelijk gestandaardiseerd. Bij nieuwe producten worden ook gecoate ruiten van tuinbouwbedrijven naar het lab gestuurd. Dit is bijvoorbeeld het geval bij AntiReflect. De tuinders krijgen dan een rapport van de meting.

Het Lichtlab is wereldwijd vooraanstaand in betrouwbaar meten van tuinbouwmaterialen. De lijst van eigenschappen die het lab kan meten, breidt steeds verder uit: transmissie van licht over verschillende invalshoeken, het spectrum van het doorvallende licht, verspreiding (haze) en verdeling over de hoeken van verstrooiing (scatter), emissie en reflectie, condensatie, veroudering, en luchtdoorgang bij permeabele materialen (zoals schermdoek).

Ray Tracing

Behalve voor de metingen schakelt Mardenkro de onderzoeksgroep van Hemming ook in voor berekeningen. Dat is bijvoorbeeld gebeurd bij de eerste inschatting van de effecten van AntiReflect met de computermodellen Ray Tracing en Intkam. “Deze modellen worden voortdurend met praktijkdata gevoed om ze verder te valideren”, vertelt Hemming. “Ray Tracing, dat een lichtstraal volgt op zijn pad door het materiaal heen, is bijvoorbeeld veel gebruikt bij onze Winterlichtkas. Eerst hebben we berekeningen gemaakt, vervolgens kleine schaalmodellen van de kas gebouwd en uiteindelijk de kas zelf. Het model blijkt heel goed overeen te komen met de praktijkmetingen die we in de kas doen.”

Wageningen UR werkt steeds aan optimalisatie van kasmaterialen en klimaatbeheersing. Dat leidt tot heel nieuwe typen die langzaam in de praktijk ingang vinden. Ze zijn in feite concurrent van coatings. “In de toekomst zal het voor de teler een kostenafweging zijn of hij veel investeert in een dure kas of zijn kasklimaat optimaliseert met coatings. Het grote voordeel van coatings is dat ze heel flexibel zijn en dat ze op bestaande kassen toegepast kunnen worden. Dat maakt dat hun perspectief goed is. Voor de toekomst zul je wel zien dat ook bij coatings de eisen aan duurzaamheid zullen toenemen”, geeft ze aan.

Smart materials

Mardenkro is lid van de ‘Club van 100’, een groep van vooraanstaande tuinbouwleveranciers die het tuinbouwonderzoek van Wageningen UR mede financieren en adviseren. De groep is betrokken bij pre-competitieve projecten. Een goed voorbeeld is ‘Smart materials for Greenhouses’. “In samenwerking met TU Eindhoven en bedrijven, waaronder Mardenkro, doen we onderzoek naar materialen die zichzelf aan omstandigheden aanpassen. Ze worden bijvoorbeeld donkerder of diffuser bij toenemende straling”, vertelt ze.

Daarnaast doet haar groep ook business-to-business onderzoek voor individuele bedrijven. “De resultaten daarvan worden natuurlijk alleen gedeeld met de opdrachtgever. Ook bij dit onderzoek bewaren wij onze onafhankelijkheid. We hanteren de Nederlandse Gedragscode Wetenschapsbeoefening, die de principes van zorgvuldigheid, controleerbaarheid, onpartijdigheid en onafhankelijkheid bewaakt. Ook dat is in het belang van de kwaliteit van de tuinbouwsector.”