Diffuus licht vrijwel altijd beter
Alle vruchtgroentegewassen profiteren van diffuus licht. De totale fotosynthese stijgt door betere lichtdoordringing en vermindering van de hittestress.
De afgelopen jaren is er veel onderzoek gedaan naar de voordelen van diffuus (verstrooid) licht. Aanvankelijk ging het om proeven om bij elk gewas aan te tonen of er een meerwaarde is. Vervolgens bekeken onderzoekers waarom diffuus licht tot meerproductie en betere kwaliteit leidt. De laatste tijd is er vooral sprake van fine-tuning.
Onderzoekers concluderen op grond van de research dat vrijwel elk gewas baat heeft bij verstrooiing van het licht. In het algemeen is een hogere verstrooiing beter (hogere haze of F-scatter waarde). Per gewas moet wel een afweging gemaakt worden of een eventueel lichtverlies in een bepaalde periode gecompenseerd wordt door de voordelen. Modern diffuus glas geeft nauwelijks lichtverlies. Een diffuse coating laat het direct invallende licht vrijwel helemaal door, het schuin invallende licht wordt met een paar procent gereduceerd. In de lente en zomer wordt dat laatste zeker goedgemaakt door de voordelen.
Betere horizontale verdeling van groot belang
Onderzoek van Li Tao (Wageningen UR) heeft het inzicht in de voordelen van diffuus licht behoorlijk vergroot. Zowel horizontaal als verticaal wordt het licht beter verdeeld. Opvallend is dat de betere horizontale verdeling nog harder doortikt dan de verticale, terwijl in de beginjaren vooral de diepere lichtdoordringing als argument gold.
Onder een diffuus kasdek komt geen afwisseling van lichtvlekken en harde schaduwen voor, maar is het licht egaal verspreid. Die betere horizontale verdeling zorgt ervoor dat individuele planten of bladeren zich niet steeds moeten aanpassen aan andere lichtomstandigheden. Die aanpassing verloopt namelijk moeizaam, blijkt uit onderzoek van Elias Kaiser (Wageningen UR). Het kan wel een kwartier duren voordat het fotosynthese-apparaat zich ingesteld heeft op de nieuwe lichtsituatie en ondertussen kan die al weer veranderd zijn. Zo loopt de fotosynthese – met name de vastlegging van CO2 door het enzym Rubisco – consequent achter de feiten aan. Dit kost productie en dat verlies kan fors oplopen. Het is dus zaak om de wisseling in lichtsterktes te dempen: dit kan uitstekend met ReduFuse of ReduFuse IR.
Hittestress weren
Ook de verticale verdeling van het licht is van belang. Onder een diffuse coating krijgen de bovenste bladeren wat minder licht en bladeren midden in het gewas wat meer. Beide aspecten pakken gunstig uit: de kop van de plant krijgt minder snel last van hittestress en de middelste bladeren doen actiever mee aan de fotosynthese.
Hittestress kent een aantal fasen: eerst gaat de plant veel meer verdampen bij oplopende bladtemperatuur – dat betekent dat de teler meer vocht moet afvoeren. Bij verdere opwarming vormen zich vrije radicalen. Dat zijn moleculen die ongeremd met alles in hun buurt reageren en daardoor alles in de cel beschadigen, inclusief het fotosynthese-apparaat. Een speciaal punt is foto-inhibitie: bij te veel licht legt de plant het fotosynthese-apparaat even stil als bescherming. Dat verloopt zonder schade, maar er zit een grens aan. Na enige tijd leidt ook het hoge lichtniveau, in combinatie met de opwarming van het blad, tot vorming van vrije radicalen. In een warm klimaat is ReduFuse IR daarom zeer aan te bevelen. De coating zorgt voor een betere lichtverdeling en weert tevens de opwarmende infraroodstraling.
Door de betere lichtverdeling – horizontaal en verticaal – onder de diffuse coating verandert het gewas: meer bladeren worden actiever en hun fotosynthesecapaciteit stijgt. Verder neemt ook de hoeveelheid blad in de kas toe.
Samen zorgen al deze aspecten voor een betere groei en productie. De productieverhoging is afhankelijk van het gewas en bedraagt 5 à 10%.
Komkommer
Komkommer was tien jaar geleden het eerste gewas dat in een praktijkproef van Wageningen UR Glastuinbouw met diffuus glas onderzocht werd. Onder een oude versie van diffuus glas (met een lichtverlies van 4%) steeg de productie met 4,3% en het aantal vruchten met 7,8%. De onderzoekers berekenden dat zonder lichtverlies de meerproductie 7,8% in kilo’s en 11% in aantal komkommers geweest zou zijn. Het ging om een teelt van april tot en met juli.
Bij een hoge instraling was de temperatuur van het gewas bovenin 0,2 tot 0,8% lager en onderin het gewas 0,4% hoger onder het diffuse dek, in vergelijking met gewoon tuinbouwglas.
Vijf jaar later gaf een proef met een vroege komkommerteelt een 6% hogere productie, zowel door meer als zwaardere vruchten.
Botany Horst heeft op verzoek van Mardenkro in een vroegtijdig stadium ReduFuse onderzocht. Een zomerteelt onder de diffuse coating leidde tot 4,3% meeropbrengst en 7,1% meer klasse I. Opvallend was dat het gewas in de kas met de coating vitaler was na een hitteperiode. ReduFuse is sinds dit onderzoek nog verbeterd.
Tomaat
Het meeste onderzoek is gedaan bij tomaat. Wageningen UR Glastuinbouw vond bij een jaarrond teelt onder diffuus glas een meerproductie van 8-11%. De meerproductie onder ReduFuse (opgebracht in mei, verwijderd begin september) was 5%. De meerproductie kwam vooral door een iets hoger vruchtgewicht en in mindere mate door iets meer trosvorming.
Het gewas was onder een diffuus dek, diffuus glas of een ReduFuse coating, wat minder gevoelig voor Botrytis. De mildere kasomstandigheden zullen de weerbaarheid vergroten, maar ook was het drogestofgehalte van de stengels wat hoger wat de kans op uitval door Botrytis verkleinde.
Teeltadviseurs zien in de praktijk onder een diffuse coating een betere zetting, zwaardere vruchten en minder kwaliteitsproblemen. De coating komt het best tot zijn recht bij een meer generatief gewas.
Paprika
Als gevolg van proefjaren met een slechte zomer waren de resultaten bij Proefcentrum Hoogstraten minder overtuigend. Toch neemt het gebruik van diffuse coatings onder paprikatelers flink toe. Hiervoor is de praktijkervaring meer leidend dan de onderzoeksresultaten. Telers melden een betere vruchtkwaliteit in de zomer, een hogere productie, een lagere planttemperatuur en betere regelingsmogelijkheden door een stabieler kasklimaat.
Uit eigen metingen van Mardenkro blijkt dat de vruchttemperatuur tot meer dan 5° C lager is onder ReduFuse in vergelijking met een ongecoat kasdek. Dit verkleint de kans op vruchtverbranding aanzienlijk, wat zeker bij de gevoelige soorten een groot voordeel is.
Doordat de verdamping beter op peil blijft in een gelijkmatig kasklimaat komen calciumproblemen zoals neusrot minder voor.
In Nederlandse omstandigheden wordt ReduFuse vooral toegepast bij groene paprika’s en puntpaprika’s. In Midden- en Zuid-Europa wordt er bij paprika’s vooral ReduFuse IR toegepast.
