Compacte planten door spelen met klimaat en licht

Het gebruik van remmiddelen staat onder druk en dat stimuleert een zoektocht naar andere manieren om pot- en perkplanten compact te houden. De inzichten groeien, maar het perfecte alternatief voor groeiregulatoren is nog niet gevonden.

Planten strekken om twee redenen: om boven hun buren uit te komen en zodoende meer te profiteren van het licht en om hun bloemen goed te etaleren aan bestuivers. In beide gevallen spelen de plantenhormonen gibberellinen de hoofdrol. Er bestaan zo’n 125 gibberellinen, waarvan een flink deel niet biologisch actief lijkt, maar veel is ook nog onbekend. Met name het inzicht in de aansturing van de bloei door het samenspel tussen gibberellinen, andere plantenhormonen, suikers en eiwitten moet nog groeien.

Dat gebrek aan inzicht maakt ook dat het niet zo gemakkelijk is om te sturen zonder remstoffen. De remmiddelen gaan de aanmaak van gibberellinen tegen, wat meestal tot compactheid leidt, maar er komen ook zeer regelmatig verrassingen voor. Dat kan komen door de interactie met een klimaatfactor of door de biologische klok van de plant.

Sturen met klimaat, watergift en bemesting

Omgevingsfactoren die een invloed kunnen hebben op compactheid zijn: lichtintensiteit, lichtkleur, temperatuurverloop, watergift, EC en bemesting.

In dit artikel gaan we vooral in op licht, maar toch een paar woorden over de andere factoren: in de praktijk is bekend dat droog telen, een hoge EC en een lage fosfaatbemesting planten compacter houdt. Ook het verschil tussen dag- en nachttemperatuur is van belang. Als het ’s nachts warmer is dan overdag, heeft dat vaak een remmend effect op de lengtegroei. Verder kan een plotselinge temperatuurval aan het begin van de dag daarvoor zorgen.

De kastemperatuur heeft een groot effect en is zeker een sturingsinstrument, als de teler tenminste in staat is de temperatuur in de hand te houden. ReduSol, ReduHeat en ReduFuse IR kunnen hem daarbij helpen.

Sturen met licht

Vooral de verhouding tussen lichtintensiteit en temperatuur zijn van belang. Een hoge lichtintensiteit zorgt voor gedrongen planten. Dus in principe is het gunstig om veel licht toe te laten in de kas. Dan is een oplopende temperatuur minder bezwaarlijk. Maar veel van deze planten zijn ook lichtgevoelig en de teler zal daarom geneigd zijn het lichtniveau te beperken door een coating op het kasdek of door schermen.

Uit onderzoek van Wageningen University & Research blijkt dat veel potplanten gebaat zijn bij een wat hoger lichtniveau, onder een aantal voorwaarden: het licht moet diffuus zijn (te bereiken met ReduFuse), de luchtvochtigheid mag niet te veel dalen en de planttemperatuur moet niet te veel oplopen (te bereiken met ReduFuse IR).

Proeven van het Franse tuinbouwinstituut Astredhor in Bretagne lieten zien dat 23 van de 25 geteste siergewassen onder ReduHeat compacter bleven. Het ging om teelt in plastic tunnels. ReduHeat laat PAR-licht door (nodig voor de fotosynthese) en blokkeert NIR-straling (die voor opwarming zorgt). Daarmee verandert de coating de verhouding tussen lichtintensiteit en temperatuur: de temperatuur in de tunnels liep minder ver op terwijl de lichtintensiteit op peil bleef.

Lichtkleur van belang

De laatste jaren groeit het inzicht dat ook de verhouding tussen de lichtkleuren van belang is. Al langer was bekend dat de verhouding rood/verrood aan het eind van de dag (lichtperiode) veel effect kan hebben. Relatief veel verrood licht bevordert de strekking, maar proeven specifiek gericht op dit effect aan het eind van de dag hebben vaak niet het verwachte of gewenste resultaat.

Wel een groot effect heeft extra belichting met rood licht gedurende de hele dag. Hoe meer rood licht hoe compacter. In de praktijk is het echter lastig om dit inzicht te vertalen. Bij veel zonlicht moet je heel veel rood licht bijmengen.

Een ander aangrijpingspunt is de blauwe component in het lichtspectrum. Onder blauw licht vertonen bloeiende planten minder strekking en meer vertakking, wat de verkoopwaarde bevordert. Ze worden echter ook wat minder zwaar en hebben kleinere bladeren.

Zonlicht bestaat voor 31% uit blauw licht. Om effect te zien, moet de verhouding rood/blauw licht sterk veranderd worden.

Wageningen University & Research heeft vorig jaar, begeleid en gefinancierd door de Club van 100, onderzoek gedaan naar sturing met blauw licht en met de verhouding rood/verrood tijdens de schemering. Bij fuchsia gaf extra blauw licht compactere planten, evenals doorbelichten tijdens de schemering. Er zit perspectief in de combinatie van beide behandelingen. Bij Hibiscus rosa-sinensis was er geen effect.

ReduFlex Blue

Bij bloeiende potplanten is veelal compactheid een vereiste, maar bij snijbloemen kan extra strekking juist gewenst zijn. De inzichten in de invloed van blauw licht hebben geleid tot de ontwikkeling van ReduFlex Blue, een coating die blauw licht deels blokkeert en zo de verhouding rood/blauw verandert. Diverse rozenrassen laten een betere strekking zien onder ReduFlex Blue, wat in een meerprijs voor de stelen resulteert.