Elke procent meer licht in de winter is pure winst
In de winter is licht de beperkende factor voor de productie. Elke maatregel die voor een grotere lichtinval zorgt, is dan welkom.
Als alle klimaatfactoren goed zijn, op één na, dan bepaalt die ene factor het productieresultaat. Dat is de beperkende factor. In de winter (in Noordwest-Europa) is licht vrijwel altijd de beperkende factor. Dat betekent dat elke procent meer licht in de kas onmiddellijk tot een betere productie leidt. Het loont dus de moeite om daar extra aandacht aan te besteden.
Er bestaat een hele lijst aan maatregelen om de lichtinval in de winter te verbeteren. Een deel van die maatregelen kan iedereen toepassen, een deel is vooral een aandachtspunt bij nieuwbouw.
Schoon glas
Het eerste punt ligt erg voor de hand, maar blijkt in de praktijk toch een onderschat aspect: het kasdek goed schoon houden, zowel aan de buiten- als aan de binnenkant. Te weinig aandacht voor een schoon dek kan op jaarbasis wel 10% lichtvermindering geven.
Met een kasdekreiniger is de buitenkant goed schoon te houden. De binnenkant van het kasdek kan alleen goed aangepakt worden tijdens de teeltwisseling. Mardenkro heeft voor de buitenkant én voor de binnenkant GS-4 Xtra, een relatief vriendelijke glasreiniger. Er komt geen waterstoffluoride in gasvorm vrij en het middel verruwt het glas niet, als het voor het indrogen afgespoeld wordt met ruim water. GS-4 Xtra kan echter niet op gecoat glas toegepast worden.
In de winter valt het zonlicht veelal onder een lage hoek binnen. Daar valt op twee manieren op in te spelen: bij de bouw van de kas en in het gebruik. Bij de bouw is het goed om de oriëntatie van het kasdek bewust te kiezen. Op jaarbasis geeft een kasnok die noord-zuid loopt, de beste lichtinval. In de winter laat echter een oost-west oriëntatie meer licht binnen. Dus als de hoeveelheid winterlicht voor de teelt erg belangrijk is, is het beter deze keuze te maken. Ook de vorm van het kasdek maakt verschil. Een Venlo-kas is beter dan een gebogen kasdek voor de lichtinval (zoals een tunnelkas).
AntiReflect
Een deel van het schuin invallende licht reflecteert op het kasdek; hoe lager de hoek van inval, hoe meer reflectie en juist in de winter is de invalshoek laag. Dat weerkaatste licht komt dus niet ten goede aan het gewas. Mardenkro introduceert dit seizoen de nieuwe coating AntiReflect, die de lichtinval met zo’n 3% verbetert.
Condens
Ook de condens aan de binnenzijde van het kasdek kan voor behoorlijk wat lichtverlies zorgen. In de winter is dat een belangrijke factor; het dek is dan immers vrijwel permanent nat. De manier van condensatie bepaalt de lichtdoorlatendheid. Grove condensdruppels nemen veel licht weg, zo’n 5% tot 8%. Een fijn verdeelde waterfilm laat juist meer licht door. De nieuwe coating AntiCondens voor glas werkt als een uitvloeier en zorgt voor zo’n waterfilm. De eerste praktijkervaringen zijn positief. Bij metingen in mei 2017 bij een tomatenteler was de lichtinval onder AntiCondens 6 à 7% beter dan onder ongecoat glas.
Als het licht eenmaal binnen is, moet het zoveel mogelijk geabsorbeerd worden door het gewas, en dus niet door de bodem en de kasdelen. Het interieur van de kas moet daarom zo reflecterend mogelijk zijn: wit plastic op de bodem en een poedercoating op alle kasdelen. Die coating reflecteert zo’n 80%. Met PipePaint van Mardenkro zijn verwarmingsbuizen goed reflecterend te maken en wordt corrosie voorkomen.
Winterlichtkas
Wageningen Universiteit & Research, businessunit Glastuinbouw, is al jaren bezig met de ontwikkeling van een optimale kas voor winterse omstandigheden: de Winterlichtkas. Eerst is bepaald welke factoren het hardst doortikken (die komen veelal overeen met de hierboven beschreven maatregelen). Afgelopen februari is de modelkas in Bleiswijk geopend. De kas heeft hoogdoorlatend diffuus glas dat door een speciale etsing tevens antireflecterend is gemaakt. Een innovatief hoogtransparant scherm is gemonteerd in een W-vorm voor een optimale lichtdoorlatendheid in gesloten toestand. De kasconstructie is voorzien van een speciale poedercoating die 87% reflecteert.
Uit modelberekeningen vooraf bleek dat de mogelijke lichtwinst met dit ontwerp zo’n 10,5% zou bedragen. Metingen in de kas bevestigen dat beeld. Momenteel worden er komkommers geteeld in de Winterlichtkas. Die teelt eindigt begin december. De productie gaat richting de 110 kilo per m².
