Klimaatverandering dwingt slateler vroeger te coaten en te schermen
De gangbare praktijk van coaten en schermen in de slateelt is aan het veranderen. Isabel Vandevelde, onderzoeker en voorlichter, vertelt over de ontwikkelingen.
De teelt van kropsla en andere slasoorten onder glas staat in België en Nederland bekend als een relatief koude teelt bij een gematigd lichtniveau, zeker in vergelijking met vruchtgroenten. Om het gewas te beschermen tegen een te hoge instraling hebben de telers een systeem ontwikkeld waarbij ze de coatings en het beweegbare scherm gecombineerd inzetten. “Vanaf maart trekken ze de transparante schermdoeken dicht wanneer dat nodig is. Na 20 mei zetten ze een coating op het kasdek”, vertelt Isabel Vandevelde.
Althans: dit was voorheen de gebruikelijke aanpak. De afgelopen drie jaar blijkt toch dat er een andere benadering nodig is. “Dit jaar zijn de telers uit noodzaak half februari al gestart met het schermen”, vertelt ze.
Vandevelde is de helft van de tijd onderzoekster bij Proefstation voor de Groenteteelt in Sint-Katelijne-Waver. De andere helft van haar tijd besteedt ze aan voorlichting aan telers in België, Nederland en verschillende regio’s in Europa. “Het onderzoek is heel breed. Rassenonderzoek neemt een belangrijke plaats in. Daarnaast besteden we ook aandacht aan klimaat, gewasbescherming, bemesting, waterbehandeling, belichting enzovoorts”. Bij de bedrijfsvoorlichting aan telers komen dezelfde onderwerpen aan de orde.
Isabel Vandevelde
Klimaatverandering
In haar voorlichtingswerk komt ze heel duidelijk de uitdagingen van de klimaatverandering tegen. “De telers moeten het beweegbare scherm eerder inzetten maar ook eerder gaan coaten. In het verleden moesten telers oppassen voor ‘rand’ (verdroogde bladranden in het hart). De rassen zijn op dit punt verbeterd. Echter zien we nu een toename van wortelrot door de hogere kastemperaturen”, vertelt ze.
Bij grondteelt veroorzaken Fusarium oxysporum en Plectosphaerella verwelking van de bladeren en wortelrot. Bij de hydroteelt (op goten of floating) is dat Phytophthora cryptogea. “Deze schimmelziekten zijn nu een belangrijke reden om de instraling te verminderen”, geeft ze aan.
Het meest gebruikte beweegbare scherm is een transparant energiedoek dat ongeveer 25% licht tegenhoudt. “Als het nodig is, sluiten de telers het doek voor 50-60%. Je kan het doek niet volledig dichttrekken, want dan loopt de temperatuur te veel op. Je krijgt wel lichtere en donkere banen, maar in de praktijk blijkt dit niet erg te zijn: je ziet geen ongelijkheid in het gewas. Bij de gotenteelt komt dat omdat de goten steeds opschuiven. Bij de grondteelt zijn er ook geen grote problemen. De zon zelf verschuift steeds, en daarmee verschuiven de banen.”
Coaten
Traditioneel geldt 20 mei als richtdatum om een coating op het kasdek te zetten. Dit is ook aan het veranderen. “Bij de grondteelt wordt nu geadviseerd: bij drie opeenvolgende dagen boven de 25°C moet er ‘vaste coating‘ op. Bij hydrocultuur geldt dat voor de oudere planten ook, maar de trayplantjes drogen gemakkelijker uit. Dan moet je eind april al beginnen met coaten.”
Verreweg de meeste telers kiezen voor ReduSol. “Er is eigenlijk nog niet genoeg onderzoek gedaan naar de beste coating voor sla. Met ReduSol zijn de praktijkervaringen positief en daarom blijven de telers daarbij. ReduHeat zou ook wel een optie zijn, maar het is duurder. En de marges in de slateelt zijn niet zo groot.”
Advies per gewas
Bij veldsla volgt Vandevelde het standaard advies voor de concentratie (aantal emmers per hectare) op. “Dat is een gewas dat behoorlijk geschermd mag worden. Bij kropsla adviseren we in de praktijk iets minder dan de aanbevolen hoeveelheid.”
De rode slasoorten zoals eikenbladsla en Lollo Rosso vergen een toegesneden advies omdat ze instraling nodig hebben voor de kleuring. Vandevelde: “Vroeger was coaten bij de rode types uit den boze. Hierdoor verloor je kleur maar hier zie je nu duidelijk verandering in komen door de klimaatopwarming. Het gewas krijgt teveel stress en moet toch geschermd worden. We hebben daarvoor in het verleden een speciale oplossing bedacht: ReduSol druppelen op het kasdek. Je krijgt door die druppels voldoende temperatuurdaling en breking van het licht, terwijl er toch voldoende straling overblijft voor de kleuring.” Tegenwoordig bestaan er ook speciale diffuse coatings die mogelijk nog geschikter zijn.
Verwijderdatum
Het standaardadvies voor de verwijderdatum van de coating is 15 augustus, voor zowel de grond- als de hydrocultuur. Ook dat is aan het verschuiven: in 2020 was er half augustus nog een hittegolf en was het onverantwoord om de coating eraf te halen. “Er moet met gezond verstand gekeken worden naar de weersvoorspelling. Als het krijt eenmaal van het kasdek verwijderd is, zetten de telers in september de beweegbare schermen nog wel in. Dit gaat door tot in oktober”, vertelt ze.
Samen met haar collega’s zoekt ze in het onderzoek van PSKW nog naar oplossingen voor de wortelproblemen. Bij de hydrocultuur zijn koeling van het water en meer zuurstof in het water zoekrichtingen naar een oplossing.
