Teeltconsultant Willem van Dijk: “Tijdelijke coatings helpen telers in strijd tegen klimaatverandering”

Onafhankelijk teeltadviseur Willem van Dijk begeleidt tomaten- en komkommertelers in verschillende landen. Behalve naar klanten in eigen land reist hij regelmatig af naar het zuiden van Duitsland, Oostenrijk, Tsjechië, Noord-Spanje en Mexico. Twee klanten in Japan en Vietnam bedient hij via internet.
“Uit eigen ervaring en via de klimaatdata die ik online kan volgen, weet ik dat de klimaatverandering overal merkbaar is”, zegt de teeltspecialist desgevraagd. “Je ziet het ook duidelijk wanneer je de klimaatgrafieken van de laatste tientallen jaren bekijkt. We krijgen vaker, soms ook langdurig, met extreme weersituaties te maken. Dat leidt vaker tot stresssituaties.”

Beheersen etmaaltemperatuur

De grootste uitdagingen voor bedekte teelten zijn het voorkomen van plantstress en het beperken van de etmaaltemperatuur in warme, zonrijke perioden. “Alleen een vitaal, actief gewas kan ongestoord groeien”, verklaart de consultant. “Hoe krijg je dat voor elkaar wanneer het weken op rij zonnig blijft en de temperaturen overdag oplopen tot ruim boven 35 °C? Die vraag krijg ik regelmatig voorgelegd. Gelukkig kan ik daar ook een genuanceerd antwoord op geven.”

Van krijt naar coatings

In vroeger tijden werd er onder dergelijke omstandigheden massaal naar de krijtspuit gegrepen om de instraling drastisch terug te dringen. Ook nu wordt dat soms nog gedaan.
“Traditioneel krijt helpt beslist om de scherpe kantjes eraf te halen en temperatuur in de kas te drukken, maar het heeft ook nadelen”, weet Van Dijk. “Krijt is een paardenmiddel dat naast warmte veel licht wegneemt. Wanneer de zon het even laat afweten en het buitenklimaat draaglijker wordt, zal dat ten koste gaan van de gewasgroei. Het is bovendien niet erg regenvast, waardoor het koelende effect na een tussentijdse stortbui merkbaar kleiner zal zijn. Gelukkig is er tegenwoordig een ruime keuze in tijdelijke coatings met specifieke eigenschappen, waardoor er meer maatwerk mogelijk is. Mijn ervaringen met de coatings van ReduSystems zijn ronduit goed.”

Specifieke eigenschappen

ReduSystems producten zijn ingedeeld in drie categorieën: middelen met een schermende werking die warmte effectief weren (ReduSol en ReduHeat), middelen die het doorvallende licht diffuus maken (ReduFuse en ReduFuse IR) en specialties voor specifieke gebruiksdoelen, zoals ReduFlex Blue (voor siergewassen) en AntiCondens. Daarnaast is er ReduClean, waarmee telers deze (en andere) tijdelijke coatings veilig en effectief van het kasdek kunnen verwijderen zodra de noodzaak van structureel schermen is afgenomen.
Last but not least heeft Lumiforte SprayChalk ontwikkeld, dat in een periode met extreem hoge instraling over een andere coating kan worden aangebracht als extra bescherming tegen te hoge temperaturen. Na een paar regenbuien spoelt het vanzelf van de kas, waarna de onderliggende coating het werk weer overneemt.

Met de meeste van deze producten heeft Van Dijk ervaring opgedaan in zijn groente-adviespraktijk. “ReduSol heeft de grootste koelende werking, maar neemt ook het meeste licht weg”, zegt hij. “Dit product wordt daarom veel toegepast in regio’s met een hoge natuurlijke lichtintensiteit, zoals het Middellandse Zeegebied, Mexico en het zuiden van de Verenigde Staten.”
ReduHeat geeft ook een vrij sterke koeling, maar laat meer PAR-licht door en maakt het diffuser. “Dit product doet het goed in onder andere West- en Centraal Europa. In Noord-Europa en Canada zullen ReduFuse en ReduFuse IR vaker toepassing vinden.”
ReduFuse laat zowel PAR-licht als IR-straling door, maar maakt het licht veel diffuser. Dat heeft een paar voordelen, merkt de consultant op. “Diffuus licht dringt dieper door in het gewas, waardoor een groter deel van de plant bijdraagt aan de fotosynthese. Bovendien levert diffuus licht minder stress op. ReduFuse IR houdt ook een deel van de warmtestraling tegen. Qua werking zit dat feitelijk tussen ReduHeat en ReduFuse in.”
Met ReduFlex Blue heeft de teeltconsultant geen ervaring. Deze coating is ook speciaal ontwikkeld om het doorvallende lichtspectrum te beïnvloeden. ‘Foto-selectief’ noemen we dat. Het houdt een deel van het blauwe licht tegen, waardoor bloemstelen van veel siergewassen gemakkelijker zullen strekken. ReduFlex Blue laat ook minder infrarood licht door, waardoor het een tegelijkertijd een verkoelende werking heeft. Op de plant en het kasklimaat.

Adviesrol

Vanwege de ruime keuze in verwijderbare coatings, regionale klimaatverschillen, de beschikbaarheid van overige beschikbare stuurinstrumenten (beweegbare scherminstallaties, vernevelaars, luchtbehandeling, …) én de vaak specifieke behoeften van gewassen en rassen, vraagt optimaal schermen om een gedegen voorbereiding. Wanneer klanten hem om advies vragen, trekt Van Dijk daar bewust tijd voor uit.

Welkome aanvulling

“Het doel is een vitaal gewas, het middel is een kasklimaat dat dit mogelijk maakt”, zegt de adviseur over het uitgangspunt. De meeste bedrijven in de hightech tuinbouw hebben standaard verschillende stuurinstrumenten tot hun beschikking om dat te realiseren. “Tijdelijke coatings kunnen een welkome aanvulling zijn om de scherpste kantjes van extreme omstandigheden af te halen”, vult Van Dijk aan. “Afhankelijk van de situatie en wensen dien je eerst het goede product te kiezen en vervolgens de juiste dosering. Mag het een dunne of moet het een dikkere laag zijn? Of combineren we twee producten op verschillende momenten, zoals ReduFuse voor het hele seizoen en SprayChalk voor een maand extra koeling? Het is leuk om daar samen met de klant mee te stoeien en tot een goede oplossing te komen. Wat ik duidelijk merk, is dat klanten de klimaatverandering serieus nemen en de toegevoegde waarde van verwijderbare coatings onderkennen.”